Η πατριαρχική Μονή Βλατάδων επίσης γνωστή και ως Τσαούς Μοναστήρι, βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Άνω πόλης της Θεσσαλονίκης, κοντά στο Επταπύργιο και αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της πόλης.
Η Μονή Βλατάδων είναι το μοναδικό βυζαντινό μοναστήρι της Θεσσαλονίκης το οποίο λειτουργεί έως και σήμερα. Η μονή αρχικά ήταν αφιερωμένη στον Χριστό Παντοκράτορα και πολύ αργότερα στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος.
Η ίδρυση του, σύμφωνα με ιστορικές αναφορές πραγματοποιήθηκε στα μέσα του 14ου αιώνα από τους αδερφούς Δωρόθεο και Μάρκο Βλαττη, οι οποίοι υπήρξαν μαθητές του Γρηγορίου Παλαμά, ο Δωρόθεος μάλιστα υπήρξε μητροπολίτης Θεσσαλονίκης από το 1350 έως το 1371.
Κατά την Τουρκοκρατία η μονή Βλατάδων απολάμβανε κάποια προνόμια τα όποια είχαν επικυρωθεί με φιρμάνι του Μωάμεθ Β΄. Αν και ο ναός είχε μετατραπεί σε τζαμί τουλάχιστον για ένα μικρο χρονικό διάστημα, όπως μαρτυρά το σφυροκόπημα των τοιχογραφιών και η κάλυψη τους με σοβά.
Η αποκάλυψη των τοιχογραφιών πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια εργασιών αναστήλωσης μετά τον σεισμό του 1978 και χρονολογούνται από την περίοδο 1360-1380.
Από το αρχικό μοναστηριακό συγκρότημα ελάχιστα κτίρια σώζονται έως σήμερα, με σημαντικότερο το καθολικό της μονής που ήταν αρχικά αφιερωμένος στον Χριστό Παντοκράτορα, και σήμερα στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος.
Στο πέρασμα του χρόνου το καθολικό έχει διαφοροποιηθεί από την αρχική του μορφή λόγω των διάφορων επισκευών και τροποποιήσεων και περιβάλλεται από σύγχρονα κτήρια του ιδρύματος Πατερικών Μελετών το οποίο ιδρύθηκε το 1968.
Από την εξαιρετική θέση του μοναστηριού ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει ολόκληρη την Θεσσαλονίκη και τον Θερμαΐκό από ψηλά, καθώς η Μονή βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 120 μέτρων.
