Η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης συμμετέχει στο Φεστιβάλ Επταπυργίου 2021 με τη συναυλία «Ζορμπάς ο Ελεύθερος Έλληνας» την Κυριακή 25 Ιουλίου 2021, με ελεύθερη είσοδο για όλους στο πλαίσιο των εορτασμών των 200 χρόνων από την Εθνεγερσία.
Τιμώντας με την παρουσία της το θεσμό του Φεστιβάλ και την Εθνική επέτειο, η ΚΟΘ φέρνει κοντά τρεις θρύλους της ελληνικής κουλτούρας: το Νίκο Καζαντζάκη και τον Αλέξη Ζορμπά, στη σουίτα του Μίκη Θεοδωράκη, για συμφωνική ορχήστρα και σολίστα, από το μπαλέτο “Ζορμπάς”. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης τη ‘Δωδεκανησιακή Σουίτα αρ.1’ του Γιάννη Κωνσταντινίδη και το ‘Δειλινό’ του Γιώργου Αξιώτη.
Στη συναυλία θα παρουσιαστεί επίσης η «Δωδεκανησιακή σουίτα αρ 1»του συνθέτη Γιάννη Κωνσταντινίδη και το «Δειλινό» του Γιώργου Αξιώτη.
Διεύθυνση ορχήστρας: Γεώργιος Βρανός
Μέτζο Σοπράνο: Αγγελική Καθαριου
Υπό την αιγίδα της επιτροπής Ελλάδα 2021
Γεώργιος Αξιώτης (1875-1924): ‘Δειλινό’
Ο Γεώργιος Αξιώτης είναι ένας αδίκως παραγνωρισμένος Έλληνας συνθέτης και μουσικοκριτικός των τελών του 19ου αιώνα. Ξεκίνησε μαθήματα μουσικής με τον Συριανό συνθέτη Λουδοβίκο Σπινέλη συνεχίζοντας αργότερα στη Νάπολη με τον διάσημο δάσκαλο Πάολο Σεράο. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα ανέπτυξε έντονη καλλιτεχνική και πνευματική δραστηριότητα, αφού υπήρξε από τους συνιδρυτές του Ωδείου Πειραιώς αναλαμβάνοντας και τη διεύθυνσή του, ενώ παράλληλα εξέδωσε το περιοδικό ‘Κριτική’, μαζί με το συνάδελφό του Γεώργιο Λαμπελέτ, θέτοντας ως στόχο ‘την αναμόρφωση της μουσικής παιδείας στη χώρα’.
Η φιλοδοξία του αυτή δημιούργησε αντιδράσεις και αντιπάθειες στο μουσικό κατεστημένο της εποχής και αποτέλεσε την αιτία της εθελούσιας απόσυρσής του από το προσκήνιο, με αποτέλεσμα να μείνουν ανέκδοτα όλα τα έργα του, μέχρι πολύ πρόσφατα, που γίνεται συστηματική προσπάθεια ανάδειξής τους. Το ‘Δειλινό’ είναι ένα ορχηστρικό έργο λεπτής υστερορομαντικής αισθητικής, γραμμένο με άρτια συνθετική τεχνική και έντονο ελληνικό χρώμα.
Γιάννης Κωνσταντινίδης (1903-1984): Δωδεκανησιακή σουίτα αρ.1
Ο Γιάννης Κωνσταντινίδης γεννήθηκε στη Σμύρνη, ενώ σπούδασε πιάνο και θεωρητικά σε Δρέσδη και Βερολίνο. Η πλούσια εργογραφία του έχει χαρακτήρα γνήσια ελληνικό και είναι εμποτισμένη με το αυθεντικό δημοτικό τραγούδι. Έγραψε ορχηστρικά έργα, οπερέτες, παιδικά τραγούδια, μουσικές κωμωδίες, επιθεωρήσεις και περισσότερα από 100 τραγούδια που έγιναν μεγάλες επιτυχίες. Η συμβολή του στον εμπλουτισμό της ελληνικής μουσικής με σύγχρονα αριστουργήματα, που αναδεικνύουν τον ρυθμικό και μελωδικό πλούτο της ελληνικής μουσικής παράδοσης, είναι ανεκτίμητη.
Ο συνθέτης έγραφε ‘ελαφρά μουσική’ ως Κώστας Γιαννίδης, για βιοποριστικούς λόγους, σημειώνοντας τόσο μεγάλη επιτυχία στο ευρύ κοινό, που τελικά έμεινε περισσότερο γνωστός με αυτό το όνομα. Στα ολιγάριθμα κλασικά του έργα αποκαλύπτει μία λεπτή ευαισθησία μέσα από πλούσιες μελωδικά συνθέσεις, με σπάνια αρμονική και ενορχηστρωτική ικανότητα.
Σε πολλά του έργα βρίσκουμε αναφορές στους ρυθμούς και τις μελωδίες των Δωδεκανήσων, όμως ξεχωρίζουν οι δύο δωδεκανησιακές του σουίτες για ορχήστρα. Η πρώτη Δωδεκανησιακή Σουίτα γράφτηκε το 1948 και είναι αφιερωμένη στον Ελβετό μουσικολόγο Samuel Baud-Bovy, αφού τα θέματά της είναι παρμένα από τους δυο τόμους της συλλογής του «Τραγούδια των Δωδεκανήσων», μία εκπληκτική μελέτη των χορών και των τραγουδιών των συγκεκριμένων ακριτικών νησιών, που έγινε μεταξύ 1930-31. Η μουσική του Κωνσταντινίδη έδωσε νέα πνοή στα υπέροχα αυτά νησιώτικα τραγούδια και τα έκανε παγκοσμίως γνωστά και αγαπητά.
Μίκης Θεοδωράκης (1925): Ζορμπάς, σουίτα – μπαλέτο (μεταγραφή: Δημήτρης Μίχας)
Η συνάντηση του Νίκου Καζαντζάκη το 1915, στο Άγιον Όρος, με τον Γιώργη Ζορμπά είχε μεγάλο αντίκτυπο στον συγγραφέα, ο οποίος εντυπωσιάστηκε βαθιά από την ταραχώδη ζωή και την προσωπικότητα αυτού του πολυπράγμονα Μακεδόνα. Ο μετέπειτα φίλος και συνεργάτης του Καζαντζάκη αποτέλεσε την πηγή της έμπνευσής του για το μυθιστόρημα “Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά”, που ο Μιχάλης Κακογιάννης μετέφερε στον κινηματογράφο το 1964, ως “Zorba The Greek”, με τον Άντονι Κουίν στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και κυρίως το συρτάκι στο φινάλε της ταινίας έγινε έκτοτε συνώνυμο της Ελλάδας σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Το 1976, ο χορογράφος Lorca Massine παρουσίασε στην Εθνική Λυρική Σκηνή μία πρώτη εκδοχή του μπαλέτου “Ζορμπάς”. Δέκα χρόνια αργότερα ο Θεοδωράκης ολοκλήρωσε τη σουίτα μπαλέτου ‘Ζορμπάς’ για το Φεστιβάλ της Βερόνας, επιλέγοντας διάφορα αποσπάσματα έργων του, που κατά τη γνώμη του ταίριαζαν στον Ζορμπά του Καζαντζάκη, όχι μόνο από τη μουσική της ταινίας, αλλά και από τραγούδια, σονατίνες και πρώιμα συμφωνικά του έργα, όπως την ‘Ελληνική Αποκριά’ και το ‘Συρτός Χανιώτικος’. Η ολοκληρωμένη παρτιτούρα περιλαμβάνει συμφωνική ορχήστρα, μικτή χορωδία, μέτζο σοπράνο, μπουζούκι και κλαρινέτο.
Το πραγματικά εντυπωσιακό τελικό αποτέλεσμα τον καθιέρωσε ως συμφωνικό συνθέτη σε όλο τον κόσμο. Την πρεμιέρα του, τον Αύγουστο του 1988, διηύθυνε ο ίδιος ο Θεοδωράκης μπροστά σε 100.000 ενθουσιασμένους θεατές. Μέχρι σήμερα έχει παρουσιαστεί πάνω από χίλιες φορές, σε περισσότερες από 30 χώρες στον κόσμο, με τεράστια, πάντα, επιτυχία, ενώ ο ίδιος ο συνθέτης το έχει χαρακτηρίσει ως το έργο που τον αντιπροσωπεύει καλύτερα από το καθένα.
